Jak powszechnie wiadomo, zdolność kredytowa to pojęcie, które jest nieodłącznym elementem każdej decyzji związanej z zaciągnięciem kredytu. 

Bez względu na to, czy chcemy wziąć kredyt na mieszkanie, dom, samochód czy po prostu zdecydowaliśmy się na kredyt gotówkowy, zdolność kredytowa będzie jednym z kluczowych czynników, które bank weźmie pod uwagę, decydując, czy udzieli nam takiej pożyczki.

Na czym polega zdolność kredytowa? W jaki sposób wylicza ją bank? Jakie elementy są brane pod uwagę w ocenie zdolności kredytowej? Czy można oszacować ją samodzielnie? W jaki sposób poprawić swoją zdolność kredytową? Odpowiedzi na te pytania zostaną zaprezentowane poniżej:

Zdolność kredytowa - podstawowe informacje

Zdolność kredytowa to po prostu ocena naszej możliwości spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w wyznaczonym terminie. To właśnie na podstawie weryfikacji zdolności kredytowej bank decyduje, czy udzieli wnioskującemu o kredyt finansowania oraz jakie będą jego ostateczne warunki.

Ocena ta opiera się na wielu czynnikach, takich jak nasze dochody, historia kredytowa, bieżące zobowiązania finansowe, a nawet nasza sytuacja zawodowa i osobista. W praktyce jest to analiza naszego profilu finansowego i ocena ryzyka, jakie bank podejmuje, udzielając nam pożyczki.

Czynniki wpływające na zdolność kredytową

Najważniejszym czynnikiem wpływającym na zdolność kredytową są oczywiście nasze dochody. Bank musi być przekonany, że jesteśmy w stanie regularnie i na czas spłacać zobowiązanie. 

Z tego powodu instytucja analizuje nasze zarobki, ale również wydatki i inne zobowiązania, takie jak inne kredyty, zadłużenie na karcie kredytowej, alimenty czy nasze średnie miesięczne koszty utrzymania.

Co istotne, każdy bank posiada własny system i algorytm wyliczający zdolność kredytową potencjalnego kredytobiorcy. Określają one, jaki procent dochodów wnioskującego o kredyt może być przeznaczony na spłatę tego zobowiązania, tak aby nie narażać go na problemy finansowe.

Drugi ważny element to historia kredytowa. W ramach jej weryfikacji bank sprawdza, czy wnioskujący o kredyt konsument terminowo spłacał swoje poprzednie zobowiązania. Jeśli do tej pory zawsze spłacaliśmy wszelkie kredyty i pożyczki terminowo, nasza zdolność kredytowa wzrośnie. 

Jeżeli jednak kiedykolwiek mieliśmy problemy ze spłatą kredytów, a nasze zobowiązania trafiły do Biura Informacji Kredytowej (BIK), to prawdopodobieństwo, że bank pozytywnie rozpatrzy naszą prośbę o kredyt, niestety znacząco spadnie.

Równie istotna jest stabilność naszego obecnego zatrudnienia. Banki zazwyczaj traktują pewne grupy zawodowe jako bardziej ryzykowne od innych. Najlepszym rodzajem umowy, z perspektywy banku, jest oczywiście umowa o pracę. Jeśli jest ona na czas nieokreślony, to dla banku jesteśmy bardzo atrakcyjnym klientem.

Umowa o pracę na czas określony jest nieznacznie bardziej problematyczna. Bankom zależy w takiej sytuacji, aby była to już kolejna umowa z tym samym pracodawcą i aby do końca tej umowy pozostało co najmniej pół roku - a najlepiej rok. Jeśli te parametry będą spełnione, umowa powinna być przyjęta tak samo, jak umowa na czas nieokreślony.

Działalność gospodarcza rozliczana na zasadach ogólnych, z księgą przychodów i rozchodów także jest dobrze widziana przez banki, gdyż instytucje jak na dłoni widzą wtedy, ile faktycznie zarabiamy, a ile wydajemy.

Wyraźnie gorzej banki postrzegają działalność na ryczałcie. Wszystko dlatego, że w tym przypadku nie mamy obowiązku wykazywać kosztów, przez co bank nie wie, ile finalnie zarobiliśmy. W efekcie zdolność kredytowa jest tutaj badana w inny, bardziej restrykcyjny sposób.

Najgorzej banki traktują umowy cywilnoprawne - czyli osoby pracujące na umowach o dzieło lub umowach zlecenie. Na ogół, im dłużej takie umowy trwają, tym lepiej. Nie zmienia to faktu, że w wielu przypadkach osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych potrafią mieć spore problemy ze zdobyciem kredytu w takiej wysokości, jakiej oczekują.

Warto przy tym dodać, że analizując zdolność kredytową klienta bank bierze pod uwagę także jego inne źródła dochodów, takie jak renty, emerytury, dochody z najmu czy w niektórych przypadkach nawet świadczenie 500 plus.

Należy również mieć świadomość, że większość banków w zakresie analizy zdolności kredytowej bierze pod uwagę również nasz wiek, wykształcenie, a nawet stan cywilny, ponieważ te czynniki według instytucji również wpływają na perspektywę spłaty kredytu.

Ile trwa weryfikacja zdolności kredytowej?

Czas weryfikacji zdolności kredytowej przez bank może różnić się w zależności od rodzaju kredytu, który chcemy zaciągnąć oraz od indywidualnych procedur stosowanych przez dany bank.

Z reguły jednak w przypadku prostych produktów kredytowych, takich jak kredyty konsumenckie czy karty kredytowe, proces weryfikacji zdolności kredytowej może trwać od kilku minut do kilku godzin, szczególnie jeśli wnioskujemy o kredyt w banku, gdzie mamy już konto i który posiada naszą historię transakcji.

Z kolei, w przypadku większych zobowiązań, takich jak kredyty hipoteczne, proces ten może się znacząco wydłużyć - i potrwać nawet kilka tygodni. Dzieje się tak dlatego, że bank musi dokładnie sprawdzić naszą sytuację finansową. Może to również wymagać dodatkowej dokumentacji z naszej strony.

W każdym przypadku, dla konkretnych informacji dotyczących czasu weryfikacji zdolności kredytowej, najlepiej skonsultować się bezpośrednio z bankiem.

Zdolność kredytowa a Rekomendacja S

Rekomendacja S to zalecenia dla banków w zakresie dobrych praktyk przy udzielaniu kredytów hipotecznych. 

Zasady Rekomendacji S określają, jak bank oblicza zdolność kredytową, wysokość wkładu własnego i ubezpieczenia. Ilekroć Komisja Nadzoru Finansowego zmienia Rekomendację S, banki muszą dostosować się do zmian.

Szczegółowe zmiany dotyczące Rekomendacji S w 2023 roku dotyczą przede wszystkim bufora, czyli wskaźnika, który ma stanowić zabezpieczenie na wypadek wzrostu stóp procentowych.

Od lutego bieżącego roku banki mogły stosować bufor w wysokości 2,5%, ale tylko w przypadku kredytów z oprocentowaniem okresowo stałym. Oznacza to, że jeśli dziś oprocentowanie kredytu z okresowo stałą stopą procentową wynosiło około 8%, to bank liczył nam zdolność kredytową przy oprocentowaniu kredytu na poziomie 10,5%.

Od lipca jednak bufor stanie się bardziej elastyczny. W przypadku Bezpiecznego Kredytu 2 procent bankom pozostawiono dużą swobodę w kwestii bufora - Komisja Nadzoru Finansowego wskazała, że może on być nawet niższy niż 2 punkty procentowe.

W przypadku kredytów mieszkaniowych z okresowo stałym oprocentowaniem na ponad 5 lat bufor może natomiast być niższy niż 2,5 punktu procentowego, o ile klient zdecyduje się na stopę stałą przez ponad 60 miesięcy.

Z kolei w przypadku kredytów hipotecznych ze zmienną stopą KNF zarządził, że bufor nie może być niższy niż 2,5 punktu procentowego.

Jak poprawić swoją zdolność kredytową?

Poprawa swojej zdolności kredytowej niestety nie jest procesem, który następuje z dnia na dzień. Wymaga to od nas przede wszystkim dyscypliny finansowej i odpowiedzialności. Na szczęście istnieje kilka sposobów na polepszenie własnej zdolności kredytowej.

Pierwszym z nich jest oczywiście regularne spłacanie naszych zobowiązań - takich, jak choćby rachunki za media, kredyty czy zadłużenie na kartach kredytowych. Działanie to stanowi podstawę budowania pozytywnej historii kredytowej - w efekcie, w takim scenariuszu bank będzie postrzegać nas jako wiarygodnego klienta.

Kolejnym działaniem, na którym warto się skoncentrować, jest utrzymywanie stabilnej sytuacji zawodowej. Praca na podstawie umowy o pracę, zwłaszcza na pełny etat, jest bardzo pozytywnie oceniana przez banki.

Kolejnym skutecznym działaniem mającym na celu poprawę naszej zdolności kredytowej jest zminimalizowanie naszego zadłużenia. Im mniej długów, będziemy posiadać, tym lepiej dla naszej zdolności kredytowej. Wysokie zadłużenie na kartach kredytowych czy innych pożyczkach potrafi znacząco ograniczyć naszą zdolność kredytową.

Na koniec, warto wiedzieć, że niektóre banki postrzegają częste zmiany miejsca zamieszkania jako oznakę niestabilności. W konsekwencji ten aspekt także może negatywnie wpływać na naszą zdolność kredytową - choć niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę.

Jak samodzielnie zbadać swoją zdolność kredytową?

Co, jeśli przed złożeniem wniosku o kredyt chcemy sprawdzić jaka kwota pożyczki będzie nam przysługiwała, aby uzyskać odpowiedź na pytanie, czy spełni ona nasze oczekiwania i będzie w stanie zaspokoić nasze potrzeby?

Z pomocą przychodzi tutaj kalkulator zdolności kredytowej. Wprowadzając takie informacje, jak nasze dochody, wydatki, zobowiązania finansowe, wiek i preferowany okres spłaty, kalkulator wyliczy nam szacunkową kwotę kredytu, jaką możemy uzyskać. Zachęcamy zatem do skorzystania z tego bardzo pomocnego narzędzia.